Токугава японийыште (але Эдо) жапше, тиде жап гыч 1603 1867 ий лиеш, правительствын япон пытартыш пагыт йӱла, тӱвыра да мер илышыштыже ятыр кызытсе саманыште 1868 ий марте луктын, сӱмырал тӧрлаташ мэйдзи сегун реставрироватлымаш династий эл250 ий гыч вуйлатыше династий-влакын пеледеш да тӱня токугава сегун иэяс японий, класс ужаленыт да тиде шотышто олаҥмаш капан унала толын. Тяшкаже тӱжвал ыштыме деч арален, нуно тыгак пашам ышта, мер илыш деч япон западнический кышажым петыраш манын, христиан ойыртем. Но чылаж годым покшелне 19 токугава лушкыдырак лийын-курымлан, виян тушман кашак дене ушнышо 1868 кок кудо кышкарыште кучаш"империйысе реставрироватлымаш"лум кугыжа Мэйдзи.
Тӱҥалтыш возалт Мэйдзи реставрироватлымаш мучашлан феодализм японийыште, шочмо тӱвыра деке конденыт да япон кызытсе ыле, политик да мер илыш.
Жап 1500 ий, японийыште децентрализовать власть лийшаш, сар коклаштышт куржын ӱчашеныт феодал (дайме) шӱдӧ ий наре каен. 1600 ий деч вара тудо сэкигахар сарыште сеҥымаш, но Иэясу Токугава (1543-1616) Эдо писын замокым чот пеҥгыдемдаш деч властьым шке консолидироватлыме (кызыт Токио). Бизнесмен, кудывечыште император ятыр лӱм дене иэяс но вийдыме, кузе Shogun (кӱшыл але воевода) 1603 ий, тӱҥалтышым пыштыше династий, пелен тыгай кок ий жапыште японийыште дене тӧрлатымаш-влак. Мэйдзи жап пытыме деч вара улыжат шым ий гыч, а ик шот японий гыч у версий улмым"визытанлан"кучат (дене пырля великобританий, сша-н, францийын да италийыште) конференцийыште тыныс версальский, кудо туналтыш гыч мучаш марте тӱнямбал сар пытымеке, эҥгекым чумырген да режим шотышто токугава илышкыл, политике да калык кокласе паша сар деч вара курым. Структура политик, тудын йымалне кок лишыл да пеҥгыдемеш иэяса преемникше семын ышта, эргым Хидэтада (дене 1616-23 тӧрлаташ) иэмицу уныкаже да (1623-51), мер илышыштат пеш шуко еҥ мланде деч налын, але керек-могай сегунат дайме кодировко дайме питаний улмо. Инансыр интервенцийыш да йот колониализм, христиан миссионер-влакын пашашт деч посна японий да мучашыште выступатлаш чареныт токугава тичмаш мучаште луктеш. Тӱҥалтыш жапыште Токугава, 300 наре еҥ шотлалтеш, японийышке христиан репрессийын осал деч вара восстаний христиан 1637-38 сегунат симабар 000 пелотро, христиан кӧра пӧртйымалне кая. Токугава озаланыме жапыште конфуцианство ӱшанаш тӱҥалын, ушан да религий шотышто парымже консерватив чотак акцент дене. Японийыште петырен шижтара тӱжвал шалатен тыршымышт дене, тыгак касвел эл-влак дене торгайыме да чарымым кораҥдышаш сегунат Токугава Япон деч почеш купеч-влак сатум наледенна. Акт гыч шке илыш (1636), лишыл ийлаште касвел эл-влакын иктыш лияш шӱдат дене пӱчкын Японий (голландийысе деч посна форпоста нагасаки гавань изирак). Тиде жапыште тудын пошкудо дене кыл кучымаш Корей, китай, пенгыдемдымаш эл Эрвел-политик рӱдерыште китай гыч заказым Азийысе. Нео-теорийым конфуцианский, цивилизаций тидым шотыш ныл классым веле токугава жапыште японийыште социал-сарзе (самурай-влак), ремесленник, кресаньык да ужалымаш-мобильность официально чарыме лийын да ныл класс коклаште. Тӱня дене шогалтеда, самурай чиновник-влаклан кучаш торгайыше але шуко лиеш. Нуно сарыште лийше да тунамак сарзе нунылан полшаш ямде улмыжлан кугешнен, шке радамышке конден да кугу разочарованийже мошто. Шке могырет гыч, кресаньык (калык-влак японийыште могай 80 процент) пашам ышташ чарыше несельскохозяйственный лийже, парыш дене шотлымаш йӧн помещик кучымо. Япон жапыште экономикыжым ятырлан кушкын Токугава Ялозанлык производствышто ешартыш деке тура (тиде шотышто тӱҥ кочкыш сатулан тӱвыра-рислан, тыгак кунжутный ӱй, индиго, вӱдвондо, шелковица, тамакым да хлопок), тыгак республикын промышленность да торгайыме Японий кушко, молан да утыр поян лийже купечлык конда, шке черетыштыже, ола деке япон капан. Киото олаште тӱвыра рӱдер дене ылыжеш лектеш, да осака Эдо (Токио), питаний ужалем, самурай - ола, дайме огыл, а палет, шнуй йӱлаже.
Генрока Эра (1688-1704), театр да курчак театр нӧлталтеш бунрака м шижалтеш, литературыштат (Мацуо Bosho поснак мастар, хайку) да ксилография.
Товарный озанлык производство сектор коммерций дене таҥастарымаште сем почеш кодаш да, тариф да дайме самурай-влак огыл, а тыгак купечлык. Парыш шотышто реформо тырша гынат, монтаж оппозиций покшеке покшек дене луштарат 18 19 марте чот токугава-курымлан ийлаште, шужен ий годым кресаньык восстанийын кӱкшытыш конда. 1867 ий, куатле кок анти-теся токугава сацум да родо-шочшо-влаклан, вийдам сегунат тӱшкам сӱмырен, а вес увертарыме"империйысе конда"лӱм дене самырык императорыш Мэйдзи, латныл ий гына лийын. Токугава да тӱня жап икшырымын, экономике вияҥмаш да, тудым шочыкташ, писемда ыштыме уэмдашлан йӧным ышта, Мэйдзи деч вара тудым верак конден. Мэйдзи навигацийыш, 1912 ийыште император колымыж дене пытен огыл, ятырак элыште лийше социал, экономике да политик вашталтышым, феодал системын системым чӱктат да правительствыжын пунчалжым лукмо. Тидын деч моло, торгайымаш да касвел эл у вийым, да адак тӱшкан эскерымышт почеш военный режим, кудыжо японийыште тӱнямбал программист лиеш.
